Jeśli po pracy bolą plecy, stawy, czy głowa, może to oznaczać dolegliwości spowodowane pracą w nieergonomicznych warunkach.
W najgorszych przypadkach te dolegliwości mogą doprowadzić do niezdolności do pracy.
Bóle pleców, karku, czy stawów są dość powszechnym problemem w Polsce.
Dawno udowodniono, że wykonywanie powtarzalnych czynności w nienaturalnej pozycji (jak bardzo często dzieje się to w zakładach przemysłowych) i bez odpowiedniego podparcia powoduje problemy zdrowotne.
Pracodawcy i pracownicy zakładów przemysłowych powinni mieć pełną świadomość tego problemu i wiedzieć, jak temu zapobiegać.
Dlatego w tym artykule opisujemy:
- Jak dużym problemem są dolegliwości mięśniowo-szkieletowe w pracy przemysłowej?
- Jak zapobiegać dolegliwościom mięśniowo-szkieletowym w zakładzie przemysłowym?
Jak dużym problemem są dolegliwości mięśniowo-szkieletowe w pracy przemysłowej?
Dolegliwości mięśniowo-szkieletowe są jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych powodowanych przez pracę, tak w Europie jak i w Stanach Zjednoczonych (MSD – Musculoskeletal Disorders).
Amerykańskie Bureau of Labor Statistics wykazało, że w roku 2013 dolegliwości mięśniowo-szkieletowe stanowiły 33% spośród wszystkich zbadanych rodzajów chorób i szkód na zdrowiu spowodowanych pracą.
Zaś według najnowszych danych Eurofound, 25% pracowników w Unii Europejskiej przyznaje się, że praca ma negatywny wpływ na ich zdrowie, a same MSD stanowią aż 39% spośród badanych szkód na zdrowiu spowodowanych pracą.
Praca w przemyśle – zależnie od branży, procesu technologicznego i wielkości produkcji – wiąże się z wszechobecnymi czynnikami zagrożenia dla zdrowia i życia pracowników.
I to właśnie bagatelizowane często czynniki, takie jak przenoszenie ciężkich przedmiotów, ciągłe schylanie się, praca w nienaturalnej pozycji, długotrwałe wykonywanie powtarzalnych czynności, powodują zwiększone ryzyko dolegliwości mięśniowo-szkieletowych.
Te dolegliwości wpływają w negatywny sposób na mięśnie, połączenia nerwowe, naczynia krwionośne, wiązadła i ścięgna.
Przykłady dolegliwości mięśniowo-szkieletowych to:
- Zespół cieśni nadgarstka
- Zapalenie ścięgien
- Trwałe uszkodzenie ramion, barków
- Zapalenie nadkłykcia
- Nadwyrężenie mięśni
- Zwyrodnienie kręgosłupa (przede wszystkim odcinka lędźwiowego)
Najgorsze jest to, że ten problem ciężko jest zauważyć od razu.
Dolegliwości mogą narastać bardzo długo, a kiedy pojawia się ból to jest już często za późno na profilaktykę zapobiegawczą, bo jedyne co może pomóc to leczenie operacyjne.
Dlatego warto dbać o to, żeby wszystkie stanowiska pracy w zakładzie produkcyjnym były ergonomiczne – tzn. dostosowane do osób pracujących na tych stanowiskach w taki sposób, aby zmniejszać zmęczenie fizyczne, zwiększyć produktywność i eliminować ryzyko dolegliwości mięśniowo-szkieletowych.
Przejdźmy do procesu przekształcania zakładu produkcyjnego w ergonomiczny zakład.
Jak zapobiegać dolegliwościom mięśniowo-szkieletowym w zakładzie przemysłowym?
Nie ma uniwersalnego sposobu na ergonomiczne stanowisko pracy – każde jest inne i może wymagać innych rozwiązań.
Czasem wystarczy zadbanie o odpowiednie krzesło i biurko, a czasem osiągnięcie wygody pracy jest tak trudne, że trzeba się poradzić eksperta.
Istnieje dużo literatury naukowej i szkoleń na temat ergonomii i tego, jak wprowadzać zasady ergonomii w miejscu pracy.
Zdecydowaliśmy się więc wyodrębnić z różnych prac naukowych powtarzające się, fundamentalne zasady, których znajomość przyda się każdemu, kto pracuje w zakładzie przemysłowym – co dotyczy pracowników, jak i zarządców, jako że dbanie o ergonomię jest zadaniem całego przedsiębiorstwa.
Zasady ergonomicznego zakładu przemysłowego:
- Ocena ryzyka – ciężko dobrać odpowiednie wyposażenie stanowiska pracy nie wiedząc, jakie czynniki zagrożenia zdrowia trzeba wziąć pod uwagę. Dlatego istotna jest rzetelna ocena ryzyka, najlepiej dokonana przez eksperta.
- Współpraca – najlepsze rezultaty można osiągnąć tylko, jeśli zarządcy będą dyskutować o potrzebach pracowników z samymi pracownikami, oraz wspólnie podejmować decyzje dotyczące wyposażenia stanowiska pracy.
- Edukacja – szkolenia, książki, materiały video czy broszury informacyjne są ważnym elementem przekazywania wiedzy na temat tego czym może grozić praca przemysłowa i tego, jak uniknąć problemów zdrowotnych, oraz jak szybko identyfikować dolegliwości mięśniowo-szkieletowe.
- Wyraźne komunikaty – informacje na temat zagrożeń i ergonomii przy pracy nie mogą zostać przekazane raz, a potem zapomniane. Powinno się zadbać o to, aby te informacje znajdowały się przy stanowiskach pracy, oraz dążyć do tego, żeby ergonomiczna praca stała się częścią wewnętrznej kultury firmowej.
Jakich zmian najczęściej się dokonuje, dostosowując zakład przemysłowy do wymogów ergonomicznej pracy?
- Wystrój stanowisk – czyli zakup ergonomicznych krzeseł, biurek, blatów, podnóżków, podpórek, lamp, mat podłogowych, itp.
- Wyposażenie stanowisk – czyli specjalistyczne, bezpieczne i nowoczesne narzędzia
- Kultura wewnątrzfirmowa – czyli informacje i praktyczne szkolenia przy stanowiskach pracy
- Proces technologiczny – zmiana metod pracy, lub używanych narzędzi jest czasami niezbędna
- Zarządzanie – planowanie zróżnicowania w pracy tak, aby nie narażać pracowników na długotrwałe powtarzanie identycznych czynności, umożliwienie częstych przerw i rotacji zadań między pracownikami
- Organizacja – stworzenie wewnątrzfirmowej polityki przeciwdziałania dolegliwościom mięśniowo-szkieletowym
Im większy zakład lub przedsiębiorstwo, tym bardziej potrzebna jest dopracowana strategia wdrażania ergonomicznych rozwiązań na różnych stanowiskach pracy.
Taka strategia powinna obejmować:
- Osoby odpowiedzialne za poszczególne wdrożenia
- Konkretne terminy dla każdego etapu wdrożenia
- Plan zagospodarowania zasobów (budżet, materiały)
- Cele i sposób raportowania postępu wdrożeń
- Sposób nagrodzenia odpowiedzialnych osób za udane wdrożenia
Koniec końców należy pamiętać, że najważniejsze w dbaniu o ergonomię jest odpowiednie przygotowanie zakładu i stanowisk pracy, w oparciu o rzetelną ocenę ryzyka.
Ciężko oczekiwać, że pracownik – nawet perfekcyjnie przeszkolony w teorii i praktyce z ergonomii pracy na swoim stanowisku – będzie w stanie ergonomicznie pracować jeśli, na przykład, musi pracować na przedpotopowym krześle i korzystać ze starych narzędzi w ciasnym i brudnym zakładzie produkcyjnym.
Dlatego kluczowe dla ergonomii zakładu przemysłowego jest nowoczesne, solidne i dobrze przemyślane wyposażenie stanowisk pracy – takie, że pracownik przystępując do pracy nie zastanawia się nad tym czemu czuje się niekomfortowo, tylko może skupić się na jak najlepszym wykonaniu swojego zadania.
Zapobieganie dolegliwościom jest zadaniem dla całego przedsiębiorstwa
Niektórzy pracownicy, mimo posiadania ergonomicznego wyposażenia stanowiska pracy, oraz przebycia odpowiednich szkoleń, dalej nie pracują w sposób ergonomiczny.
Później mogą tylko sami siebie obwiniać za swoje dolegliwości.
Pracodawca nie może jednak pozwolić aby pracownik, któremu zależy na swoim zdrowiu i bezpieczeństwie w pracy, musiał godzić się na nieergonomiczne stanowisko pracy.
Nie można narażać pracowników na długoterminowe dolegliwości i szkody – ergonomia to nie zbędny koszt, który można wyciąć z budżetu.
W nowoczesnym zakładzie przemysłowym, ergonomia zakładu i stanowisk pracy to po prostu konieczność – koniec, kropka.
