Specjaliści od BHP nie mają łatwej pracy, ponieważ realizują bardzo trudne zadanie – zapewnienie długoterminowego bezpieczeństwa pracowników w firmie.

Aby to zrobić, muszą się odnaleźć w ogromie polskich przepisów, a do tego dochodzą międzynarodowe organizacje ustanawiające standardy i normy dotyczące BHP. Poznanie całego systemu nie jest łatwe, a do tego dochodzi odpowiednia interpretacja przepisów i zapewnienie, że działalność firmy jest z nimi zgodna i przejdzie odpowiednie kontrole.

W tym artykule chcę pokazać:

  • Korzyści, jakie daje system BHP w przedsiębiorstwie
  • Gdzie szukać informacji oraz pomocy w kwestiach BHP?
  • Polski System BHP
  • Międzynarodowy System BHP

Korzyści, jakie daje system BHP w przedsiębiorstwie

Większość pracodawców prawdopodobnie kojarzy BHP z wysokimi wymogami, nieprzyjemnymi kontrolami i perspektywą kar finansowych za niedostosowanie miejsca pracy do regulacji, oraz dodatkowymi kosztami dla firmy.

A co z drugą stroną medalu? System BHP istnieje po to, aby zmniejszać ryzyko wypadków przy pracy. W 2014 roku, w samej Polsce było ich 76 274. W całej Unii Europejskiej liczba wypadków przy pracy wyniosła 3 176 640(1). Jest o co walczyć.

Poza tym firmy, które dbają o własny system BHP i zgodność z krajowymi i międzynarodowymi normami, od razu wyróżniają się na tle konkurencji.

Gdy pracownicy mogą skupić się na pracy nie martwiąc się o swoje bezpieczeństwo, przekłada się to bezpośrednio na większą rentowność przedsiębiorstwa.

Badacze Komisji Europejskiej zbadali skutki inwestycji w system BHP i doszli do tego, że średni indeks zwrotu z takiej inwestycji wynosi 2.2(2).

Co w teorii oznacza, że każda złotówka zainwestowana w BHP przyniesie nam ok. 2,2 zł zwrotu. To oczywiście uśredniona prognoza – w rzeczywistości zwrot będzie dodatkowo zależał od tego:

  • w jakiej jesteśmy branży,
  • ile zatrudniamy osób,
  • jak duża jest firma,
  • czy znajdziemy dobrych specjalistów do pomocy z BHP,
  • czy dobierzemy odpowiednie produkty.

I tak dalej – zmiennych jest tu bardzo dużo, ale wniosek jest prosty: warto inwestować w system BHP w przedsiębiorstwie.

Gdzie szukać informacji oraz pomocy w kwestiach BHP?

Pierwszym przystankiem do szukania pomocy w kwestii BHP w polskim internecie jest strona CIOP. Wyróżnia się ona na tle wielu innych stron rządowych tym, że jest w miarę nowocześnie zaprojektowana, oraz stale aktualizowana o nowe, przydatne dla pracodawców informacje.

Przydatny link: Strona CIOP – Centralnego Instytutu Ochrony Pracy

Sam Instytut dzieli się na 7 różnych zakładów badawczych, 6 ośrodków, 4 zespoły laboratoryjne, 3 jednostki organizacyjne, a nawet prowadzi specjalistyczną bibliotekę dysponującą bogatym księgozbiorem z dziedziny bezpieczeństwa i ochrony zdrowia człowieka w środowisku pracy.

Przydatny link: Biblioteka Centralnego Instytutu Ochrony Pracy

Na stronie Instytutu istnieje też serwis informacyjny BHP Info, gdzie “udostępniono serwisy krótko opisujące różne zagadnienia z zakresu BHP często poszukiwane przez Użytkowników Internetu”.

Przydatny link: Serwis BHP Info

Obecnie obowiązujące przepisy sprawdzimy w podstronie Przepisy BHP.

Przydatny link: Przepisy BHP

Można też dowiedzieć się na temat możliwości edukacji w zakresie BHP, w tym szkoleń e-learningowych, które można odbyć nie ruszając się sprzed ekranu monitora.

Przydatny link: Edukacja i Szkolenia BHP

Strona Centralnego Instytutu Ochrony Pracy jest przeogromna i w większości przypadków wystarczy w zupełności przedsiębiorcom i specjalistom, którzy wykazują chęć edukacji i poszerzenia informacji w zakresie BHP.

Poza tym na stronie można skorzystać z przydatnych narzędzi, takich jak system interaktywnej oceny ryzyka, system umożliwiający sporządzenie i wydrukowanie dokumentacji powypadkowej, system analizujący koszty i korzyści BHP i inne.

Przydatny link: Narzędzia do Zarządzania Systemem BHP on-line

Drugim przystankiem dla pracodawców głodnych informacji o BHP powinna być strona EU-OSHA (European Agency for Safety and Health at Work).

Przydatny link: Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy

Na tej stronie znajdziemy na bieżąco aktualizowane informacje na temat europejskich działań dążących do poprawy bezpieczeństwa w pracy. Mamy tu też łatwy dostęp do informacji na temat europejskich dyrektyw i zaleceń w kwestii bezpieczeństwa i zdrowia.

Przydatny link: Europejskie Przepisy w Zakresie Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy

Do tego ta strona zawiera wiele przydatnych narzędzi, takich jak OIRA – interaktywne narzędzie do oceny ryzyka, OSH-wiki, czyli internetowa encyklopedia BHP bezpośrednio współtworzona przez ekspertów w tym zakresie, różne e-poradniki dla pracodawców oraz publikacje naukowe z zakresu BHP.

Przydatny link: Interaktywne Narzędzia Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy

Dodatkowe, bardziej ogólne i niekoniecznie dotyczące BHP informacje i raporty można znaleźć na stronie Europejskiej Komisji poświęconej m.in. sprawom społecznym i sprawom zatrudnienia.

Przydatny link: Komisja Europejska – Zatrudnienie, Sprawy Społeczne i Włączenie Społeczne

Ciekawe dane oraz publikacje na temat rynku pracy i BHP w całej Unii Europejskiej (z podziałem na każdy kraj z osobna) można znaleźć na stronie Eurofund.

Przydatny link: Publikacje Naukowe Eurofund

Przydatny link: Szczegółowe dane Eurofund

Na koniec – wartościowe portale branżowe, które udało mi się znaleźć w temacie BHP. Publikowane są na nich aktualności dotyczące BHP, oraz dużo dodatkowych informacji.

Przydatny link: Sela BHP

Przydatny link: Asystent BHP

Przejdźmy do opisu tego, czym jest system BHP i jak jest zbudowany – zaczynając od polskiego systemu.

Polski System BHP

System BHP w Polsce jest bardzo rozbudowany i składają się na niego 2 części.

Pierwsza to prawo, czyli ogrom regulacji. Druga to odpowiadające za ochronę pracy organizacje, czyli prawie 30 jednostek, m.in. komisje ds. BHP, instytucje kontrolujące, związki zawodowe, sądy i parlament.

Fundamentalne prawo do bezpiecznej pracy zawarte jest w Konstytucji RP i przysługuje każdemu, na podstawie artykułów 24, 66 i 68. Mówią one o tym, że Państwo kontroluje warunki pracy, każdy obywatel ma prawo do bezpiecznej pracy oraz, że każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Służą jako podstawa polskiego systemu BHP(3).

Idąc w kierunku pracodawców, ich szczegółowe obowiązki zawiera Kodeks Pracy – w szczególności rozdział 10, czyli Bezpieczeństwo i Higiena Pracy, który na wstępie określa podstawowe obowiązki pracodawcy:

  • Odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy
  • Ochrona zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

To nie wszystko. Do tego dochodzą dodatkowe ustawy, chociażby dotyczące organów nadzorujących warunki pracy, jak i te zależne od sektora gospodarki, np. prawo atomowe.

Dalej są układy i porozumienia zbiorowe – czyli szczegółowe wymagania dla pracodawców ustanowione przez związki zawodowe.

Następnie regulaminy i statuty, które tworzy pracodawca. Pracodawcy nie mają jednak obowiązku tworzenia regulaminu pracy, jeśli zakład nie jest objęty układem zbiorowym pracy, oraz ilość zatrudnionych osób nie przekracza 50(4).

Gdy zaistnieje konieczność stworzenia regulaminu, musi on zawierać przede wszystkim:

  • postanowienia regulujące porządek wewnętrzny w zakładzie pracy
  • postanowienia określające prawa i obowiązki pracowników związane z organizacją i porządkiem pracy

Na końcu systemu ochrony pracy są zasady bhp – czyli unikatowe zasady zależne od sektora gospodarki oraz wykorzystywanych technologii. Są to zasady wynikające z doświadczenia oraz przesłanek naukowych i technicznych, czyli np. używanie fartucha ochronnego, czepka, obuwia antypoślizgowego oraz rękawic podczas korzystania z pieca piekarskiego(5).

Jak wygląda międzynarodowy system BHP?

Międzynarodowy System BHP

Zacznijmy od Unii Europejskiej.

Podstawą europejskiego systemu BHP jest Dyrektywa Rady 89/391/EWG z 12.06.1989 o wprowadzeniu środków w celu zwiększania bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy(6).

Wymagania zawarte w tej dyrektywie zostały wprowadzone do prawa polskiego w ustawie z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy Kodeks Pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (DzU nr 213, poz. 2081)(3).

W planie działań Komisji Europejskiej w kwestii BHP na lata 2014-2020 na wstępie jest zaznaczone, iż zadaniem komisji jest zapewnienie bezpiecznych i zdrowych miejsc pracy dla ponad 217 milionów pracowników w Unii Europejskiej.

Aby osiągnąć ten cel, Komisja współpracuje z państwami członkowskimi korzystając z pomocy wyspecjalizowanych instytucji.

Dwie najważniejsze instytucje, które zajmują się ogólnie pojętym BHP to agencja informacyjna Eurofound(7) oraz Europejska Agencja Zdrowia i Bezpieczeństwa w Pracy(8).

Poza Unią Europejską, w Polsce uznaje się również konwencje i zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy. MOP zajmuje się przede wszystkim tworzeniem norm prawnych, które określają ogólnikowo prawidłowe funkcjonowanie systemu BHP(9).

Dodatkowe w kontekście bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia znajdują zastosowanie prawa międzynarodowe Rady Europy, w szczególności Europejska Karta Społeczna(10).

Podsumowanie

System BHP to zbiór regulacji, które firmy muszą przestrzegać, aby nie tworzyć zagrożenia dla swoich pracowników. Regulacje te są egzekwowane przez odpowiednie instytucje.

Jednak BHP to nie tylko obowiązek pracodawcy, który trzeba spełnić żeby uniknąć kar. Konsekwentne wdrażanie i trzymanie się zasad BHP może poskutkować zwiększeniem efektywności, oraz przychodów przedsiębiorstwa.

Sprawdź ofertę Tethys dla firm produkcyjnych i zakładów przemysłowych: